Το «Απολλώνιο» στο Πόρτο Ράφτη

Το πολύ γνωστό οικιστικό συγκρότημα στην περιοχή του Αγίου Σπυρίδωνα στο Πόρτο ράφτη σχεδίασε και κατασκεύασε ο Αρχιτέκτονας και Πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Οι κοινόχρηστοι κλειστοί και υπαίθριοι χώροι έχουν μια ιδιαίτερη οργανωτική σημασία και αποτελούν την ουσία όλου του οικιστικού συνόλου. Η διάρθρωση των όγκων και των χώρων των κτισμάτων που έχουν υλοποιηθεί με με φυσικού λίθους, οργανομένες με απόλυτα αρμονική σχέση με το φυσικό ανάγλυφο της περιοχής, την αναλογία κλειστών ανοιχτών και ημιυπα΄θριων χώρων, εκπέμπει τη λογική της άρρηκτης σχέση του ανθρώπου με τη φύση, αλλά και την κοινωνία και τη σχέση αυτών με το περιβάλλον.

Το «Απολλώνιο» περιελαμβάνει ως επί το πλείστον αρκετές κατοικίες πολλές από τις οποίες διατέθηκαν σε επωνύμους της εποχής, κοινόχρηστους χώρους, κέντρο συμποσίων, όπου γίνονταν οι συναντήσεις της Παγκόσμιας Εταιρείας Οικιστικής, υπαίθριο θέατρο, εκκλησία, κήπους αλλά και την κατοικία του ίδιου του αρχιτέκτονα.

Μετά από ενημέρωση της «Monumenta», το 2011,, (σύμφωνα με το δημοσίευμα της εφημερίδας Ναυτεμπορικής (Naftemporiki.gr Κυριακή, 23 Φεβρουαρίου 2014 08:30), προς το Υπουργείο Πολιτισμού ότι γίνονταν εργασίες κατεδάφισης στο συνεδριακό κέντρο και το σπίτι του Κωνσταντίνου Δοξιάδη στο «Απολλώνιο»και παρά το ότι οι εργασίες έγιναν βάσει πράξης της Επιτροπής Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ανατολικής Αττικής και άδειας της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Μαρκόπουλου το συγκρότημα χαρακτηρίστηκε ως Ιστορικός Τόπος από Υπουργείο Πολιτισμού.

Κατά τη διαδικασία η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Αττικής προέβη σε προσωρινή διακοπή της κατεδάφισης, ωστόσο το συνεδριακό κέντρο και η κατοικία Δοξιάδη είχαν ήδη κατεδαφιστεί. Εξάλλου, έπειτα από προσφυγή της κόρης του αρχιτέκτονα, Ευφροσύνης Δοξιάδη, σύμφωνα πάντα με το ίδιο δημοσίευμα, το Συμβούλιο της Επικρατείας έλαβε απόφαση ακύρωσης της άδειας κατεδάφισης της Διεύθυνσης Πολεοδομίας Μαρκόπουλου.

Η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων πρότεινε να χαρακτηριστεί ως μνημείο το εναπομείναν υπαίθριο θέατρο και ο περιβάλλων χώρος του. Ωστόσο, η σπουδαιότητα του συγκροτήματος οδήγησε τη Διεύθυνση Νεώτερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς του υπουργείου να εισηγηθεί την κήρυξη όλου του συγκροτήματος ως ιστορικού τόπου, προκειμένου με τον τρόπο αυτό το υπουργείο Πολιτισμού να προστατεύσει το συγκρότημα ως σύνολο και όχι με βάση του τι απέμεινε. Η εισήγηση εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία από τα μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων στη σχετική συνεδρίασή τους, αποφασίζοντας το χαρακτηρισμό του συγκροτήματος ως ιστορικού τόπου από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλιτισμού με την υπ' αριθμ.

ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΝΣΑΚ/187134/21095/1117

Βλ. ΦΕΚ ΑΑΠ 241/30 Ιουλίου 2014

Αριθμ.

ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΜΤΕ/ΔΝΣΑΚ/187134/21095/1117

(2)

Χαρακτηρισμός ως ιστορικού τόπου του συγκροτήματος

«Απολλώνιο» στο Πόρτο Ράφτη στην περιοχή Αγίου

Σπυρίδωνα, Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας, Περι−

φερειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Έχοντας υπόψη:

1. Τις διατάξεις:

α) του άρθρου 90 του Π.Δ. 63/2005 (ΦΕΚ 98/Α ́/22.4.2005)

«Κωδικοποίηση της Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και

τα Κυβερνητικά Όργανα» καθώς και ότι από την εφαρ−

μογή των κανονιστικών αυτών διατάξεων δεν προκα−

λείται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού προϋπολογισμού,

β) του άρθρου 2 του Π.Δ. 118/2013 «Ίδρυση Υπουργείου

Πολιτισμού και Αθλητισμού» (Φ.Ε.Κ. 152/Α ́/25−06−2013),

γ) του Π.Δ. 89/2014 «Διορισμός Αντιπροέδρου της

Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και

Υφυπουργών» (Φ.Ε.Κ. 134/Α ́/10−06−2014),

δ) του Ν. 3028/2002 (Φ.Ε.Κ. 153/Α ́/28−6−2002) «Για την

προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτι−

στικής Κληρονομιάς»,

ε) του Ν. 2039/92 (Φ.Ε.Κ. 61/Α ́/13.4.1992) «περί Κύρωσης

της Σύμβασης για την προστασία της Αρχιτεκτονικής

Κληρονομιάς της Ευρώπης»,

στ) του Π.Δ. 191/2003 (ΦΕΚ 146/Α ́/13−6−2003) «περί Ορ−

γανισμού του Υπουργείου Πολιτισμού»,

2. Την υπουργική απόφαση ΥΠΠΟ/ΔΟΕΠΥ/ΤΟΠΥΝΣ/15/

3696/20−1−2004 «Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων του Υπουρ−

γού Πολιτισμού στις Περιφερειακές....» (ΦΕΚ 70/Β ́/.1.2004)

καθώς και την υπουργική απόφαση ΥΠΠΟ/ΔΟΕΠΥ/ΤΟ−

ΠΥΝΣ/14/3698/20−1−2004 «Οργάνωση και λειτουργία των

Συμβουλίων του Ν. 3028/2002» (ΦΕΚ 70/Β ́/20−1−2004).

3. Την από 11−02−2014 εισήγηση της Διεύθυνσης Νεώ−

τερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς και

τα λοιπά στοιχεία του φακέλου.

4. Την κατά πλειοψηφία γνωμοδότηση του Κεντρικού

Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, με αριθμό Πρακτικού

3/13−02−2014, (θέμα 2

ο

), αποφασίζουμε:

Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό τόπο, σύμφωνα με τις

διατάξεις του άρθρου 16 του Ν. 3028/2002, το συγκρό−

τημα «Απολλώνιο» στο Πόρτο Ράφτη στην περιοχή Αγ.

Σπυρίδωνα, Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας, Περιφε−

ρειακής Ενότητας Ανατολικής Αττικής, όπως ορίζεται

στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα (ΕΓΣΑ ’87) με

σημεία (1, 2, 3, ..., 54, 55, 1), διότι πρόκειται για ένα έργο

μεγάλης σημασίας για τη νεώτερη αρχιτεκτονική και

πολεοδομία, και αποτελεί την υλική ολοκληρωμένη

πραγμάτωση των ιδεών και θεωριών του διεθνώς ανα−

γνωρισμένου αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Κ. Δοξιάδη.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της

Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 15 Ιουλίου 2014

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΑΣΟΥΛΑΣ

Το οικιστικό συγκρότημα "Απολλώνιο" στο Πόρτο Ράφτη αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα προγραμματισμένης οικιστικής ανάπτυξης στην Αττική κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Σχεδιασμένο με προσοχή στην αρχιτεκτονική αρμονία, στη λειτουργικότητα και στην ενσωμάτωσή του στο φυσικό περιβάλλον, το συγκρότημα προσέφερε από νωρίς μια οργανωμένη απάντηση στις ανάγκες εξοχικής – και με τον καιρό μόνιμης – κατοικίας κοντά στην Αθήνα. Η ύπαρξη κοινόχρηστων χώρων, υποδομών και σχεδίου ρυμοτομίας αποτέλεσε καινοτομία για την εποχή, σε αντίθεση με την άναρχη δόμηση που χαρακτήριζε άλλες παράκτιες περιοχές.

Η σημασία του "Απολλώνιου" επεκτείνεται πέρα από το άμεσο χωρικό του αποτύπωμα. Το έργο αυτό λειτούργησε ως πρότυπο για μεταγενέστερες οικιστικές αναπτύξεις, ιδιαίτερα όσες εστιάζουν στην έννοια της «κοινότητας» και της οργανωμένης κατοίκησης μέσα σε φυσικά τοπία υψηλής αισθητικής και περιβαλλοντικής αξίας. Παράλληλα, ανέδειξε τη δυνατότητα συνύπαρξης αρχιτεκτονικού σχεδιασμού με την αναψυχή, την ποιότητα ζωής και τη διατήρηση του τοπίου.

Σήμερα, το "Απολλώνιο" διατηρεί τη θέση του ως σημείο αναφοράς, τόσο για την τοπική κοινωνία όσο και για τον αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό προβληματισμό σχετικά με το πώς μπορεί να αναπτυχθεί βιώσιμα ο παραθαλάσσιος χώρος. Η μακροχρόνια αποδοχή και χρήση του από κατοίκους και επισκέπτες επιβεβαιώνει τη διαχρονική του αξία και υπογραμμίζει τη σημασία του οραματικού σχεδιασμού σε επίπεδο κατοίκησης.

Με εκτίμηση,

Κωνσταντίνος Χριστοδουλάτος

Αρχιτέκτων Μηχανικός

Το Απολλώνιο στο Πόρτο Ράφτη