Το Πόρτο Ράφτη μέσα στον χρόνο:
Από τα βάθη της προϊστορίας ως την ακμή του μυκηναϊκού κόσμου , η περιοχή του Πόρτο Ράφτη δεν είναι μόνο ένας σύγχρονος παραθαλάσσιος προορισμός – είναι μια γη βαθιά ριζωμένη στην ιστορία, με κατοίκηση και δραστηριότητα που χρονολογείται εδώ και χιλιετίες πίσω. Από τα προϊστορικά χρόνια, η φυσική γεωμορφολογία του κόλπου προσέφερε ασφαλές καταφύγιο για πλεούμενα και ανθρώπους, με το τοπίο να μαρτυρά γεωλογικές και ιστορικές διαδρομές χιλιετιών.
Το σπήλαιο της Σχισμένης Πέτρας στη Βραώνα κατοικείται ήδη από το 10.000 π.Χ., ενώ η θάλασσα τότε βρισκόταν τουλάχιστον 15 μέτρα χαμηλότερα., ενώ στο πέρασμα των αιώνων, η περιοχή γίνεται κόμβος εμπορικών και πολιτισμικών ανταλλαγών με την Εύβοια, τα νησιά του Αιγαίου και τις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου. Η ισχυρή παρουσία κατά τα μυκηναϊκά χρόνια (περίπου 1600–1100 π.Χ.) αποτυπώνεται εντυπωσιακά στο μεγάλο νεκροταφείο της Περατής, το σημαντικότερο της Αττικής, με 219 θαλαμοειδείς οικογενειακούς τάφους. Εκεί έχουν εντοπιστεί αντικείμενα από την Αίγυπτο, τη Βαβυλώνα και την Ανατολή, που επιβεβαιώνουν τις επαφές με τους πολιτισμούς των Φαραώ και της Μεσοποταμίας.
Παράλληλα, ευρήματα σε περιοχές όπως η Πούντα, το Πρασονήσι και η νησίδα του Ράφτη, δείχνουν συνεχή κατοίκηση ήδη από το 3000 π.Χ., με τοποθεσίες που ίσως σήμερα κρύβονται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Ο Ράφτης – το όνομα της νησίδας που σήμερα δεσπόζει στον κόλπο – φιλοξενούσε μυκηναϊκό οικισμό, όπως μαρτυρούν επιφανειακά ευρήματα και κεραμική, ενώ η γνωστή μαρμάρινη γυναικεία ρωμαϊκή μορφή στην κορυφή του νησιού συνδέει τον τόπο και με μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους.
Το ιερό του Απόλλωνα Δηλίου στις Πρασιές, που ιδρύεται στους Μυκηναϊκούς χρόνους και γνωρίζει άνθηση στα κλασικά χρόνια, είναι επίσης απόδειξη της πολιτισμικής και γεωστρατηγικής σημασίας της περιοχής. Το Πόρτο Ράφτη, μαζί με τους αρχαίους δήμους των Πρασιών και της Στειριάς, αποτελούσε κρίσιμο κρίκο στο δίκτυο επιρροής του Αθηναϊκού κράτους.
Η γειτονική Μερέντα και η Βραυρώνα συμπληρώνουν το ιστορικό τοπίο, με την πρώτη να αποτελεί προστατευόμενο αρχαιολογικό χώρο και τη δεύτερη να φιλοξενεί το ιερό της Αρτέμιδος και το εντυπωσιακό νεκροταφείο στο Λαπούτσι. Στην ίδια περιοχή ανακαλύφθηκαν και τα περίφημα γλυπτά του κούρου και της Φρασίκλειας, τεκμήρια της καλλιτεχνικής ακμής της αρχαϊκής εποχής.
Σήμερα, αρχαιολόγοι, συνεχίζουν την επιστημονική μελέτη της περιοχής, προσφέροντας νέα στοιχεία για την έκταση και τη σημασία των μυκηναϊκών και μεταγενέστερων οικισμών. Το Πόρτο Ράφτη, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένας γραφικός κόλπος – είναι ένα ζωντανό αρχαιολογικό και πολιτισμικό κεφάλαιο της Αττικής, που αξίζει να εξερευνηθεί και να προστατευτεί...
Αναφορές: Όλγα Κακαβογιάννη (Για τις Αρχαιότητες της περιοχής ,
Άρθρο της αρχαιολόγου στο περιοδικό Fractal -20.11.2019